Istanbul, grad na dva kontinenta.
Istanbul jedini je grad koji se prostire na dva kontinenta, svojom dužinom od 150 kilometara, sa blizu 15 miliona stanovnika. Istanbul ima tri dela: stari evropski (Stambol) i novi evropski (Galat), koji razdvaja zaliv Zlatni rog, i azijski koji se nalazi sa druge strane zaliva Bosfor. Nastao je na mestu prvobitnog naselja Bizant tokom vizantijske vlasti.
Godine 330, za vreme vladavine cara Konstantina Velikog, rođenog u Nišu, proglašen je za glavni grad Rimskog carstva pod nazivom Konstantinopolj. Nešto kasnije postaje prestonica Vizantije. Padom u ruke Turaka, 1453, postaje prestonica Osmanlijskog ili Otomanskog carstva pod današnjim turskim nazivom Istanbul.
Od velikog broja džamija, od kojih je oko 30 velikih po svom značaju i veličini, izdvajaju se Aja Sofija i Plava džamija, koje se nalaze u starom delu grada. Aja Sofija izgrađena je za vreme vladavine vizantijskog cara Justinijana 537. godine, kao hrišćanski hram. Kasnje su ga Turci pretvorili u džamiju. Hram je najznačajniji spomenik vizantijske umetnosti, remek-delo arhitekture, kao prva građevina ove vrste bez premca u građenju.
U blizini Aja Sofije, za vreme 14. sultana Otomanskog carstva Ahmeta I, sagrađena je nova džamija (arhitekta Mehmed aga), početkom 17. veka nazvana Sultanahmetova. To je, takođe, veličanstvena građevina, poslednji upečatljivi građevinski objekat otomanske religiozne arhitekture. Naziva se i Plava džamija po unutrašnjoj dekoraciji, pločicama plave i zelene boje na zidovima i kupoli. Dok je Aja Sofija pretvorena u muzej, pa se za ulaz kupuju ulaznice, Plava džamija zadržala je versko obeležje u koju se ulazi bez cipela (koje posetioci nose u kesama).
Istanbul ima i dva vladarska dvorca, sedišta dinastije sultana. Topkapi je mesto na kojem su sultani i paše najduže vladali i boravili. Smešten je u samom vrhu poluostrva starog dela grada, uz Aja Sofiju, sa pogledom na Mramorno more i Bosfor. Zauzima znatan prostor okružen zidom dugim oko pet kilometara. Građen je u periodu od 16. do 18. veka, a sastoji se iz niza, uglavnom, prizemnih zgrada smeštenih u lepo uređenom prostranom parku. Ima dva dela: jedan, u kome je živeo sultan sa članovima dinastije, i drugi, radni deo, iz koga se vladalo. Poseban deo činio je harem u kome su živele sultanove žene, konkubine i deca. Za vreme vladavine Murata III tu je živelo 1.200 žena u preko 300 soba.
Topkapi je veoma značajno istorijsko mesto, a danas je to muzej izuzetne vrednosti i značaja u kome je izloženo bogatstvo onoga doba. U njemu su izloženi, u brojnim prostorijama, raznovrsni predmeti od zlata, srebra, sedefa, svile, obloženi dragim kamenjem, kao što su nakit, mačevi, kacige, vaze, bokali, ceremonijalni tron, odeća, porcelan (naročito kineski i japanski) i mnogi drugi predmeti. Tu je i kraljevska palata, sobe za prijeme, biblioteka i sala sa portretima sultana.
Druga palata, Dolmabakče, nalazi se u novijem evropskom delu i proteže se dužsame obale Bosfora. Izgrađena je sredinom 19. veka za vreme vladavine 31. sultana Abdulmesida u baroko, rokoko i neoklasičnom stilu. Po spoljnjem obliku i unutrašnjem uređenju slična je značajnim palatama zapadnih evropskih država toga doba. Ima preko 300 soba i salona (kao i 68 toaleta). Krasi je kitnjasta fasada i bogato ukrašena unutrašnjost. U odvojenom delu bio je smešten harem, gde je stanovao sultan sa porodicom (četiri žene, šest ljubavnica i stotine devojaka). U Dolmabakčeu živeo je i umro (1938. godine) Kemal-paša Ataturk. Od tog vremena Dolmabakče postaje dragoceni muzej koji, kao i druge značajne objekte, posećuje hiljade i hiljade turista dnevno.
izvor:b92
